Κάλαντα
Τα Κάλαντα είναι
δημοτικά τραγούδια με ευχητικό και εγκωμιαστικό
περιεχόμενο και περιγράφουν με λαϊκό και κοσμικό τρόπο, την εκκλησιαστική εορτή
που πρόκειται να έλθει ψάλλονται την παραμονή της εορτής των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς, των Θεοφανείων, ακόμη
και των Βαΐων (ή Λαζάρου).
Εκτός από τα τραγούδια με εκκλησιαστικό περιεχόμενο υπάρχουν
και κάλαντα της φύσης όπως για παράδειγμα της άνοιξης (χελιδονίσματα).
Τα κάλαντα,
συνοδεύονται από παραδοσιακά μουσικά όργανα όπως η λύρα, το μαντολίνο, το
μπουλγαρί, το λαούτο, το νταούλι, η τσαμπούνα, η φλογέρα, το τρίγωνο κ.ά.
Κύριος σκοπός των τραγουδιών αυτών, είναι να ευχηθούν έτη
πολλά και υγεία στο σπιτικό που φιλοξενούνται. Με το τέλος της τραγουδιστικής
διαδικασίας, οι καλαντιστές δέχονται από τον σπιτονοικοκύρη φιλοδωρήματα σε χρήματα (σήμερα) ή και
σε προϊόντα (παλαιότερα).
Παρακάτω παραθέτουμε τα πλέον γνωστά κάλαντα, που ψάλλονται
ανά το πανελλήνιο στο εορταστικό δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων.
Χριστός γεννάται σήμερον,
εν Βηθλεέμ τη πόλη,
οι ουρανοί αγάλλονται,
χαίρει η φύσις όλη.
εν Βηθλεέμ τη πόλη,
οι ουρανοί αγάλλονται,
χαίρει η φύσις όλη.
Εν τω σπηλαίω τίκτεται,
εν φάτνη των αλόγων,
ο βασιλεύς των ουρανών,
και ποιητής των όλων.
εν φάτνη των αλόγων,
ο βασιλεύς των ουρανών,
και ποιητής των όλων.
Σ' αυτό το σπίτι που 'ρθαμε,
πέτρα να μην ραγίσει,
και ο νοικοκύρης του σπιτιού,
χίλια χρόνια να ζήσει.
Και να μας και να μας καλοκαρδίσει.
πέτρα να μην ραγίσει,
και ο νοικοκύρης του σπιτιού,
χίλια χρόνια να ζήσει.
Και να μας και να μας καλοκαρδίσει.
Αρχιμηνιά
κι Αρχιχρονιά
ψηλή μου δεντρολιβανιά
κι αρχή καλός μας χρόνος
εκκλησιά με τ' άγιο θρόνος.
κι αρχή καλός μας χρόνος
εκκλησιά με τ' άγιο θρόνος.
Αρχή
που βγήκε ο Χριστός
άγιος και Πνευματικός,
στη γη να περπατήσει
και να μας καλοκαρδίσει.
άγιος και Πνευματικός,
στη γη να περπατήσει
και να μας καλοκαρδίσει.
Άγιος
Βασίλης έρχεται,
και δεν μας καταδέχεται,
από την Καισαρεία,
συ' σαι αρχόντισσα κυρία.
και δεν μας καταδέχεται,
από την Καισαρεία,
συ' σαι αρχόντισσα κυρία.
Βαστά
εικόνα και χαρτί
ζαχαροκάρνο, ζυμωτή
χαρτί και καλαμάρι
δες και με-δες και με το παλικάρι.
ζαχαροκάρνο, ζυμωτή
χαρτί και καλαμάρι
δες και με-δες και με το παλικάρι.
Το
καλαμάρι έγραφε,
τη μοίρα του την έλεγε
και το χαρτί-και το χαρτί ομίλει
Άγιε μου-άγιε μου καλέ Βασίλη.
τη μοίρα του την έλεγε
και το χαρτί-και το χαρτί ομίλει
Άγιε μου-άγιε μου καλέ Βασίλη.